INIKAH CITA-CITA MELAYU?

“Cita-cita yang Melayu se-Melayunya”

http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2012&dt=0205&pub=Utusan_Malaysia&sec=Rencana&pg=re_11.htm

DISELAMI semula oleh pelbagai pihak kini ialah kisah-kisah dari Hikayat Hang Tuah dan Sejarah Melayu.

Antara yang dibaca pidato Profesor Ismail Hussain, “Antara Dunia Melayu dengan Dunia Indonesia” ketika menerima gelaran Doctor Honoris Causa dari Universiti Indonesia, Jakarta pada 15 Disember 1984. Antara sedutan:

“Sejarah Melayu dan Hikayat Hang Tuah merupakan dua karya dari zaman pra-cetakan yang terulung di Tanah Melayu, kedua-dua karya itu berlatar-belakangkan Melaka dalam zaman pra-Kolonial dengan yang demikian kedua-duanya memancarkan cita-cita yang Melayu se-Melayunya.

Tetapi kedua-dua karya itu tertulis dalam zaman Kolonial, Hikayat Hang Tuah jelas tertulis jauh lebih lewat daripada Sejarah Melayu - jadi kedua-duanya lebih merupakan satu macam ingatan malah satu macam mimpi tentang zaman gemilang Melayu itu.

Bagi kebanyakan anak Melayu di Semenanjung, Sejarah Melayu itu merupakan sebuah dokumen yang membanggakan tentang sejarah dan kebudayaan suku bangsanya, karya itu memberitahukan tentang zaman bila Melaka itu seolah-olah menjadi pusat dunia dan bangsawan Melayu di puncak keutuhannya”.

Selanjutnya dicatat bahawa “teks Hikayat Hang Tuah tak mungkin ditulis di luar daripada wilayah Melayu ini atau di luar daripada daerah Melayu yang mewarisi secara langsung tradisi dan ingatan dari Melaka”.

Lalu dijelaskan lagi: “Demikian teks Hikayat Hang Tuah itu diturunkan kepada kita dalam bentuk yang amat gagah - temanya adalah tema kemenangan dan keabadian dan ini agak berbeza dengan nada yang terdapat pada Sejarah Melayu.

Hang Tuah itu ialah wira segala wira, tak pernah kalah, tak pernah durhaka dan tak pernah mati pula.

Kesetiaannya yang luar biasa itu haruslah ditafsirkan sebagai kesetiaan kepada kebudayaan dan tradisi Melayu, bukan sekadar kesetiaan kepada raja.

Dan penderhakaan yang dicemuhnya adalah penderhakaan terhadap sejarah dan tradisi bangsa sendiri. Dan dari pusat dunianya di Melaka, Hang Tuah memutar ke seluruh alam, menafikan ruang dan masa.

Dan laungannya “Tak Melayu hilang di dunia” yang jelas didesak oleh ketakutan bawah sedar si pujangga, bergema sehingga abad ke-20 dan kata-katanya itu tetap mengobarkan semangat dalam detik-detik yang gelap bagi suku bangsa Melayu.

Menolak

Tetapi sejarah telah menyaksikan orang Melayu di Selat Melaka itu, betapa besar pun mimpi serta keazamannya tidak dapat menolak satu demi satu mala petaka melandanya.

Masuk abad ke-19, kebanyakan bangsawan Melayu itu hilang segala kekuatannya, seperti terlihat dalam Kisah Pelayaran Abdullah Munsyi, apabila beliau memerikan dengan cukup sinis perihal hidup anak-anak raja di Pantai Timur Semenanjung”.

Demikian antara kandungan pidato Profesor Ismail berkelulusan Universiti Malaya (UM) dan Universiti Leiden, Belanda.

Berikut pula penjelasan Dr. Cheah Boon Kheng, mengenai seorang bernama Raja Bongsu.

Ayat pertamanya: “Raja Bongsu ialah pemilik dan bukan penulis MS. Raffless No. 18, sebuah manuskrip asli Jawi berjudul Sulalatus-Salatin (geneologi sultan-sultan), kini dikenali sebagai Sejarah Melayu atau Malay Annals dalam bahasa Inggeris.

Inilah manuskrip yang telah dirumikan dalam bahasa Melayu moden oleh Profesor Madya Abdul Rahman Ismail dari Universiti Sains Malaysia (USM) dan diterbitkan oleh Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society (MBRAS) pada 1998.

Raja Bongsu yang memberi perintah kepada penulisnya, Tun Bambang dari Patani yang bergelar Seri Nara Wangsa, yang menulis Sejarah Melayu.

Dalam prakata buku terbitan 2009 (ulang cetak 2010), Dr. Cheah menyatakan: “Ada 32 naskhah atau versi Sejarah Melayu yang berbeza-beza antara satu sama lain yang tersimpan di perpustakaan seluruh dunia, tetapi mengikut sarjana Inggeris R.O Winstedt, naskhah atau MS. Raffles no 18 adalah yang tertua.

Majlis MBRAS kemudian memutuskan supaya MS. Raffles No. 18 itu dirumikan semula.

Usaha tersebut dilakukan selanjutnya oleh Profesor Madya Abdul Rahman. Hasilnya ialah “suatu versi rumi yang baik dan sesuai untuk pelajar-pelajar sekolah dan universiti di Malaysia”.

Menurut beliau “Raja Bongsu ialah pemilik dan bukan penulis teks MS. Raffles No. 18 dan ia juga bersetuju bahawa naskhah ini merupakan naskhah Sejarah Melayu yang asal dan lebih tua daripada naskhah lain dan Tun Bambang ialah penulisnya.

Seperti telah disebut oleh Profesor Ismail, Sejarah Melayu dan Hikayat Hang Tuah “kedua-duanya memancarkan cita-cita yang Melayu se-Melayunya.”

Tan Sri Mazlan Nordin

ialah Karyawan Tamu Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM).